26 Şubat 2013 Salı

MALİYE TEORİSİ

Maliye Bilimi: devletin gerçekleştirmiş olduğu iktisadi ve mali olayları inceleyen bir bilim dalıdır.

İhtiyaç: "tatmin edildiğinde insanlara haz veren tatmin edilmediğinde ise elem veren hisler"

Bireysel İhtiyaç: bireylerin yaşamlarını devam ettirmek için gerekli olan ihtiyaçlar.

Örneğin: yeme-içme, barınma, giyinme vb.

-Bu ihtiyaçlar büyük ölçüde özel sektör aracılığıyla karşılanırlar. Özel sektör yetersiz kaldığı durumda kamu sektörü devreye girer.

-Bireysel ihtiyaçlar yalnızca bireye fayda sağlarlar.

-Bireysel ihtiyaçlar karşılanmasında hangi malin ne kadar ve kimler için üretileceğine piyasa mekanizması karar verir. (arz talep mekanizması)

-Bireysel ihtiyaçların karşılanmasında kanuni bir zorunluluk yoktur.

-Bireysel ihtiyaçların karşılanmasında finansman gönüllüdür.

Kamusal İhtiyaç: Bir toplumun varlığı ve devamı için gerekli olan ihtiyaçlardır.

Örneğin: adalet, milli güvenlik, savunma vb.

-Bu ihtiyaçların karşılanması bizzat devlet aracılığıyla yapılır.

-Kamusal ihtiyaçların karşılanması tüm topluma fayda sağlar.

-Kamusal ihtiyaçların karşılanma kararını siyasi otorite (=devlet) verir.

-Kamusal ihtiyaçların karşılanmasında kanuni zorunluluk vardır.

-Kamusal ihtiyaçların karşılanmasında finansman zorunludur. Ortaya çıkan maliyeti bireyler vergi ödeyerek karşılarlar.

KAMU MALİYESİNİN AMAÇLARI

1.EKONOMİK KALKINMAYI SAĞLAMAK

Ekonomik kalkınmanın nitel ve nicel olmak üzere 2 boyutu vardır.

Nitel Boyut (KALİTATİF) ülke ekonomisinde yer alan toplumun her kesimini etkileyen yapısal iyileşmelerdir. Nitel boyut refah seviyesiyle ilgili bir kavramdır.

Örneğin: toplum refahını arttırmak amacıyla alt yapı iyileştirmeleri, kentleşme, sanayileşme, ulaştırma.

Nicel Boyut (KANTİTATİF) ülkenin ekonomik açıdan büyümesidir. Ekonomik büyüme reel milli gelirdeki artıştır. Milli gelirde GSMH ya da GSYİH ile ifade edilir. Ancak ülkenin kendi iç kaynaklarıyla ortaya çıkardığı büyümeyi göstermesi açısından GSYİH daha gerçekçidir.

Ekonomik Büyüme Formülü

g=Yt-Yt-1/Yt-1

g: büyüme oranı

Yt: t yılındaki milli gelir

Yt-1: t yılından bir önceki yıldaki milli gelir

2.EKONOMİK İSTİKRARI SAĞLAMAK

Ekonomik istikrar=Ekonomik denge=tam istihdam+fiyat istikrarı

Dar anlamda tam istihdam: yalnızca emeğin tam kapasite üretimde kullanılması

Geniş anlamda tam istihdam: tüm üretim faktörlerinin (emek,sermaye,doğa,girişimci) tam kapasite üretimde kullanılması.

Fiyat istikrarı: enflasyonist ve deflasyonist durumların ortadan kaldırılması yani fiyatlar genel düzeyinde denge.

3.GELİR DAĞILIMINI DÜZENLEMEK

Devletin ekonomiye müdahale etmedeki temel amacı gelir dağılımını düzenlemektir. 1930 Büyük Buhran yaşanmasıyla sosyal devlet anlayışı ortaya çıkmıştır. Sosyal refah devletiyle birlikte milli gelirin yeniden dağıtımını yapmak da devletin bir fonksiyonu haline gelmiştir.

Gelir dağılımı birinci gelir dağılımı ve ikinci gelir dağılımı olarak 2'ye ayrılır.

1.Birincil Gelir Dağılımı: (=fonksiyonel gelir dağılımı): Üretim faktörlerinin üretimden aldıkları paya göre şekillenen gelir dağılımıdır. Bir mal/hizmetin üretiminde kullanılan emek,sermaye,girişimci ve doğanın payları vardır. Bu faktörlerin payları katılım oranlarına göre, kalitelerine göre ve nispi (oransal) önemlerine göre değişmektedir. Bu şekilde ortaya çıkan gelir dağılımına birincil gelir dağılımı denir.

2.İkincil Gelir Dağılımı: Devletin birincil gelir dağılımına müdahalesi sonucu şekillenen gelir dağılımıdır. Birincil gelir dağılımı adaletsiz olabilmektedir. Bu nedenle devlet vergi ve kamu harcamalarıyla (özellikle de transfer harcamalarıyla) gelir dağılımına müdahale eder ve milli geliri yeniden dağıtma kararı alır.

4.KAYNAK DAĞILIMINDA VE KULLANIMINDA ETKİNLİK

Kaynaklar kıttır ve bu kıt kaynakların kamu ve özel sektör arasında etkin bir şekilde dağıtılması gerekmektedir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder